Türkiye’de yapılı çevre ve tasarım konularında araştırmalar yürüten ve programlar düzenleyen SALT, söz konusu çalışmalarını 2012’den bu yana Kalebodur’un katkısıyla çeşitlendiriyor. Mimarlık tarihinde yeni bakış açıları ve inceleme alanları tanımlayan sergilerle başlayan iş birliği, Kalebodur’un 2015’te SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi’nin kurumsal destekçisi olmasıyla ileri bir boyuta taşındı. SALT Galata’da gerçekleştirilen Modernin İcrası: ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ, 1946-1977 (2012), Yerelde Modernler (2013) ve YAZLIK: Şehirlinin Kolonisi (2014) sergilerini takiben, Kalebodur desteğiyle geçen yıl SALT Araştırma’ya katılan Altuğ-Behruz Çinici Arşivi üç bölümlük bir konferans serisiyle kamuya açıldı. İçeriğin genişletilmesine olanak tanıyan destek 2016’da da sürdürülecek.

SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi çalışmaları bu yıl, 1960’lardan bu yana mimarlık ve edebiyat alanlarında üretim yapan, mimarlığa çok boyutlu katkılarıyla mesleğin gelişimine aracılık eden Cengiz Bektaş’ın arşivine odaklanıyor. Fotoğraf ağırlıklı bir bölümü geçen Ocak ayında SALT Araştırma’da erişime açılan arşiv, Bektaş’ın izniyle kapsamlı mimari çizim dosyalarını da içerek şekilde sınıflandırılarak sayısallaştırılacak ve kataloglanacak. Bektaş Mimarlık İşliği’ndeki ön çalışmanın ardından, SALT Araştırma’da yürütülecek projenin 2017 yılı sonunda tamamlanması bekleniyor.

Bektaş’ın Türkiye mimarlığındaki konumunun değerlendirilmesi amacıyla üç araştırmacı projeye davet edildi. Mimar ve akademisyen Işıl Uçman Altınışık ve Burak Altınışık’ın, kültür sosyolojisi alanında çalışan Erhan Berat Fındıklı danışmanlığında yapacağı araştırmanın bulguları, gelecek sonbaharda Denizli ve İstanbul’da düzenlenecek kamu programlarında tartışmaya açılacak.

SALT Araştırma, 2011’den bu yana, 1960 sonrası görsel pratikler, yapılı çevre, tasarım, şehircilik, sosyal ve ekonomik tarih alanlarında iki milyondan fazla belgeyi çevrimiçi erişime açtı. Türkiye’de mimarlık ve tasarım uygulamaları bağlamında oluşturulan bölümde, Ali Saim Ülgen, Altuğ-Behruz Çinici, Azmi-Bediz Koz, Cengiz Bektaş, Harika-Kemali Söylemezoğlu, Hayati Tabanlıoğlu, Peykan-Yaşar Dalbaşar, Sadi Öziş ve Kare Metal ile Utarit İzgi arşivlerinin yanı sıra, Rahmi M. Koç Arşivi ortaklığında hazırlanan Sedad Hakkı Eldem Arşivi bulunuyor. Altuğ ve Behruz Çinici’nin yapılarına dair çizim, fotoğraf, kitap, rapor ve yazışmaları içeren 10 binin üzerinde belge, Kalebodur’un 2015’teki desteğiyle SALT Araştırma bünyesine katıldı. Sayısallaştırma ve kataloglama çalışmaları tamamlanan arşiv, Mayıs 2016’da saltresearch.org adresinde erişime açıldı. Yrd. Doç. Dr. Işıl Uçman Altınışık Pamukkale Üniversitesi’nde öğretim üyesi. Mimari tasarım stüdyoları ile kent, kültür ve mimarlık ilişkileri üzerine araştırmalar yürütmekte; mimarlık tarihi ve kuramlarına yönelik çeşitli dersler vermektedir. Dr. Burak Altınışık tarih ve kuram çerçevesinde kent, kültür ve mimarlık ilişkileriyle ilgili düşünme ve yazma denemelerini farklı zeminlerde sürdürmektedir. Yrd. Doç. Dr. Erhan Berat Fındıklı İstanbul Medeniyet Üniversitesi’nde öğretim üyesi. Cumhuriyet dönemi toplumsal tarihi üzerine dersler vermekte; mimarlık tarihyazımı ile kent, mekân ve kültür sosyolojisi konularında çalışmalarına devam etmektedir.

Anlatıcı Bir Mimar Olarak Cengiz Bektaş

Konut, sanayi, ticari, turizm ve kamu yapılarıyla çevre düzenlemeleri gibi birçok mimari projesi bulunan Cengiz Bektaş, şiir ve deneme türlerinde eserlerle eğitim ve araştırmaya yönelik kapsamlı yazılar kaleme almış; çalışmalarıyla kitap, makale ve söyleşilere konu olmuş bir mimardır. Kendisini bazen ozan-mimar-yazar, bazen de yüksek mühendis-mimar olarak tanımlar. Bektaş, Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme güzergâhını izcilikten mimarlığa uzanan faaliyet alanları boyunca katederken sanat tarihi, arkeoloji, sosyoloji, edebiyat disiplinlerinin mimarlıkla kesiştiği bir söylem alanı oluşturur. Anadoluluk, hümanizm ve Osmanlı öncesinin çoğul tarihine bağla(n)ma çabalarıyla karakterize bir “anlatıcı mimar” olarak üretim yapar.

Kalebodur’un desteklediği SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi çalışmaları kapsamında hazırlanan Anlatıcı Bir Mimar Olarak Cengiz Bektaş programı gelecek Ekim ayında başlıyor. Program, bir dizi araştırma, derleme, makale yazımı ve haritalama etkinliğinin yanı sıra, konuyla ilgili isimlerin katılacağı değerlendirme toplantılarından oluşuyor.

Programın ilk değerlendirme toplantısında, Bektaş’ın yoğun olarak çalıştığı Denizli’deki yapılar, işveren ve mimar ilişkisi bağlamında incelenecek. Toplantı, Bektaş ve ilgili işverenlerin katılımıyla Denizli’de, 3-7 Ekim tarihlerindeki Mimarlık Haftası paralelinde gerçekleştirilecek. İstanbul’da Aralık ayında yapılacak toplantıda, Bektaş Mimarlık İşliği’nde uygulanan özyönetim modeli ve döneminin ürünleri değerlendirilecek. İstanbul’daki bir diğer etkinlikte ise, arşivler ve yayınların ışığında Türkiye’de mimari kuramın yeri tartışılacak.