Bu yıl beşincisi düzenlenen Her Yönüyle Kentsel Dönüşüm Kongresi’nde kentsel dönüşüm süreci tüm yönleriyle masaya yatırıldı. Kentsel dönüşüm sürecini daha iyi bir şekilde anlatmak amacıyla 22 Şubat 2018 Perşembe günü Swiss Hotel’te düzenlenen kongrede başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Bakan Yardımcısı Mehmet Ceylan,  Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) Başkan Yardımcısı Mehmet Özçelik olmak üzere birbirinden önemli isimler ve inşaat sektörünün önde gelen temsilcileri kentsel dönüşümü beş ayrı oturumda tüm detaylarıyla ele aldı.

Türkiye gündeminin son yıllardaki en önemli konu başlıklarından biri olan kentsel dönüşüm, 22 Şubat 2018 Perşembe günü Swiss Hotel’de bu yıl beşincisi  düzenlenen Ulusal Her Yönüyle Kentsel Dönüşüm Kongresi'nde ele alındı. Kongrede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Bakan Yardımcısı Mehmet Ceylan,  TOKİ Başkan Yardımcısı Mehmet Özçelik başta olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanından belediye başkanları ve gayrimenkul sektörünün önde gelen temsilcileri konuşmacı ve konuk olarak yer aldı. Kongre kapsamında bu yıl ilk kez ‘Kentsel Dönüşümde Teşvik Ödülleri’ verildi.

“Kentsel Strateji Doğrultusunda Akıllı Şehirler ve Binalar” temasıyla gerçekleştirilen kongrede, “Sektörel STK’lar Açısından Kentsel Dönüşümün Geleceği”, “Yerel Yönetimler Açısından Kentsel Stratejinin ve Entegrasyonun Kentsel Dönüşüm Süreci İçin Önemi”, “Kentsel Dönüşümün Gayrimenkul Sektörü Açısından Geleceği”, “Kentsel Dönüşüm Sürecinin Bileşenleri ve Yeni Yaklaşımlar”, “Kentsel Dönüşümün Sosyal ve Çevresel Sürdürülebilirlik Boyutu” başlıklarıyla beş ana oturum gerçekleştirildi

Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Ceylan: “Her yıl 500 bin adet konut dönüştürmeyi hedefliyoruz”

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Bakan Yardımcısı Mehmet Ceylan, "Bakanlık olarak kentsel dönüşümün hızlanması adına bir yasa tasarısı hazırlamış bulunmaktayız. Şu anda Başbakanlığa sunduk. Hedefimiz riskli gördüğümüz, riskli yapı olarak nitelendireceğimiz 7 milyon 500 bin adet konutun, her yıl en az 500 binini dönüştürmek. Bu 500 bin adet dönüşümü yapmak kolay değil, bunun önemli bir bölümünü de İstanbul ve çevresinde gerçekleştirmeyi hedefliyoruz” dedi.

Kentsel dönüşüm alanında yaşanan sıkıntı ve sorunlara değinen Ceylan, hedeflerinin bu konudaki sıkıntıları ortadan kaldırarak kentsel dönüşümden amaçlanan hedeflere daha hızlı bir şekilde ulaşmak olduğunu belirtti. Kentsel dönüşümün başlamasının nedenlerine de değinen Ceylan, "Ülkemiz ve dünyada da yaşandığı üzere 1950'li yıllarından itibaren sanayileşmenin getirdiği bir sonuç olarak, kırsaldan kente hızlı göç yaşandı. Kentleşmenin hızlanması ve Türkiye'nin de bu hızlı kentleşmeye hazır olamaması, planlı bir şehirleşme ve kentleşme olgusunu yaşayamamış olması nedeniyle maalesef çarpık, plansız, yetersiz yapı ve sosyal donatı alanları ile birlikte hızlı bir kentleşmeyi ülkemiz yaşamış oldu" diye konuştu.

"2050 yılında dünya nüfusunun üçte ikisi şehirlerde yaşayacak"

Ülkede 1950'li yıllardan itibaren devam eden hızlı şehirleşme sonucunda, şehirlerde yaşayan nüfusun kırsal nüfusa oranı gün geçtikçe arttığına dikkati çeken Ceylan; "Bu artış oranı 1950 yıllarında şehirlerde yaşayan nüfus yüzde 25 iken, 2017 yılı itibariyle yüzde 90'lara ulaşmış bulunmaktadır” dedi. Ceylan, şehirlerdeki bu devasa hareketliliği anlamlandırmak ve gelecek tasarrufu üzerinde çalışmak gayesi ile 2009 yılında kentleşme şurası yapıldığını hatırlatarak, şurada şehirleşmenin geldiği aşamanın mercek altına alındığını söyledi. Ceylan, "2009 yılında yaşam kalitesi, afetlere duyarlı yerleşim, doğal ve kültürel varlıkların korunması, kentsel dönüşüm ve teknik ve sosyal altyapı, yerel kalkınma, şehircilik bilinci, katılım ve yerel yönetimler konularında çok kapsamlı çalışmalar yapılmıştır" diye konuştu.

Kentsel dönüşümle ilgili planlardan bahseden Ceylan, şuranın sonuçlarından hareketle geçtiğimiz 7 yıl içinde pek çok eylem planının hayata geçtiğini aktardı. Ceylan, 2011 yılında kurulan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın yerleşme, yapılaşma ve arazi kullanımına yön veren temel ilke, strateji ve standartları belirleme uygulamasını sağlama ve denetleme görevi bulunduğunu vurguladı.  

Ceylan, ülkede yaşanması muhtemel afet riskleri göz önüne alındığında sağlıksız ve dayanıksız yapı stoğunun dönüşümü konusu değerlendirilerek yenilenmesi ve şehirlerin daha yaşanabilir hale getirilmesi için, 2012 yılında yürürlüğe giren 6306 sayılı kanunla birlikte, kentsel dönüşüm uygulamalarına Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın müdahil olduğunu anımsattı. Kentsel dönüşümün esas gündeme gelmesi ve uygulamaya sokulması konusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın büyük destekleri olduğuna işaret eden Ceylan, 6306 sayılı kanun için Cumhurbaşkanı'nın talimat verdiğini dile getirdi.

Ceylan, şöyle konuştu: "Kentsel dönüşümün gündeme gelmesinin esas nedeni, hızlı kentleşme, plansız yapılaşma, plansız şehirleşme ve çarpık yapılaşmanın getirdiği olumsuzlukları ortadan kaldırmaya yönelik bir uygulama olarak ortaya çıkmaktadır. Diğer bir konu ise bildiğiniz gibi ülkemiz başta depremler olmak üzere çeşitli afet riski altında bulunuyor. Ülkemizin yaklaşık üçte ikisi maalesef büyük ölçüde deprem riski altında bulunuyor. 2012 yılından itibaren Kentsel Dönüşüm Kanunu'nun uygulamasında ortaya çıkan durumları sektörle birlikte değerlendiriyoruz.  Şu ana kadar kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında, 5 yıllık bir süreç içinde yaklaşık 1 milyon 200 bin konutu dönüştürebilmişiz. Halbuki ülkemizde şöyle bir gerçek var; yaklaşık toplamda 22 milyon civarında tahmin ettiğimiz bağımsız birim sayısının üçte biri, riskli yapı niteliği taşıyor. Özellikle 1999 depremi sonrası yeni yönetmelik uygulamaya girdi, o yönetmelikten sonra üretilen konutların sağlam, depreme dayanıklı konutlar olduğunu düşünürsek, ondan öncekilerin yaklaşık 7 milyon 500 bin konutun ülkemizde riskli yapı olduğunu tahmin etmekteyiz. Dolayısıyla 5-6 yıllık süreçte 1 milyon civarındaki konutun dönüşümü sağlayabilmişiz. Bu yeterli değil. Bir başka gerçek var ki, özellikle Marmara bölgesinde büyük depremlerin yaklaşmakta olduğunu bilim adamları ifade ediyor. Biz buna seyirci kalamayız. Şimdiden tedbirlerimizi alıp, bu kentsel dönüşümü hızlandırıp, eksiklerini tamamlayarak, insanımızın depreme ve afetlere dayanıklı konutlara kavuşmasını hep birlikte sağlamamız gerekiyor."

TOKİ Başkan Yardımcısı Özçelik:  “Nüfusumuzun yüzde 71'i, topraklarımızın da yüzde 66'sı birinci ve ikinci derece deprem kuşağında"

TOKİ Başkan Yardımcısı Mehmet Özçelik kongre kapsamında yaptığı konuşmasında, kentsel dönüşüm ve kentsel yenilemenin her zaman gündemde tutulması gereken konuların başında geldiğini söyledi. Sağlıksız, afetlere karşı riskli, fiziksel olarak köhnemiş, yapı ömrünü tamamlamış konut stokunun Türkiye'nin en önemli problemlerinden biri olduğunu dile getiren Özçelik, depremsellikten dolayı kentsel dönüşüme ayrı önem verilmesi gerektiğini anlattı.

Türkiye için kentsel dönüşümün asla bir tercih olmadığının altını çizen Özçelik şunları söyledi: “Bu bir zorunluluktur ve de acil bir zorunluluktur. Deprem riski, nüfus artışı ile kentleşme hepimizin üzerinde önemli bir baskı yaratıyor. İstanbul başta olmak üzere nüfusumuzun yüzde 71'i, topraklarımızın da yüzde 66'sı birinci ve ikinci derece deprem kuşağında yer almaktadır. Kentsel dönüşümün kapsam ve aciliyeti düşünüldüğünde kamunun yanı sıra özel sektörün rolü de önem taşımaktadır. Tüm paydaşların üzerine düşen sorumluluklar var. Arsa sahipleri, yüklenici kuruluşlar ve kamu idareleri konuya daha sağduyulu, başta ülke, şehir, mahalle ve insani menfaatler boyutunda bakmalıdır. Dönüşüm mantığıyla uyuşmayan ve herkesin kazanmak istediği bir anlayışla şehirlerimizi dönüştüremeyiz, yenileyemeyiz."

“Kentsel dönüşüme sadece fiziksel bir değişim olarak yaklaşılmamalı”

Aktif olarak içinde yer aldıkları kentsel dönüşüm çalışmalarının, yarının şehir idarelerinin oluşmasına önemli katkı vereceğini belirten Özçelik, bu açıdan kentsel dönüşüme sadece fiziksel bir değişim olarak yaklaşılmaması gerektiğini söyledi. Kentsel yenilemenin, sadece riskli yapıların yıkılması, yerine yenilerinin yapılması, fiziki ortamın iyileştirilmesi olarak algılanmasının yanlış olduğunu savunan Özçelik, şu değerlendirmelerde bulundu: "Kentsel dönüşümün hareket noktası ve değer olarak yer alması gereken en temel boyut insandır. İkincisi de şehirlerin DNA'sının muhafaza edilmesidir. Kentsel dönüşüm, çok boyutlu, fiziksel, çevresel, ekonomik ve sosyal dönüşümün tamamını kapsayan bir süreçtir. Bu açıdan kentsel dönüşüme çok aktörlü ve katılımcı bir süreç olarak bakılmalıdır. İnsan ve toplum sağlığının iyileştirilmesi, yüksek yaşam kalitesi sunan mekanların üretilmesi, yeni iş alanlarının geliştirilmesi, azalan komşuluk ilişkilerinin güçlendirilmesi de bu sürecin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır.”

Yeşil alanı, sosyal donatısı olmayan, insanların sosyo-psikolojik ihtiyaçlarını gözetmeyen ve gidermeyen projelere kentsel dönüşüm projeleri denilemeyeceğini belirten Özçelik, başarılı sayılan kentsel dönüşüm projelerinde öne çıkan özelliklerin en önemlisinin stratejik planlama olduğunu söyledi. Özçelik, "Kadim şehirlere yeni imajlar yaratmaktan çok, kentlerin var olan tarihi ve kültürel mirasını ön plana çıkaracak tasarımları tercih etmeliyiz" diye konuştu.​

Kentsel Dönüşüm Kongresi Ödülleri

Konuşmaların ardından bu yıl ilk kez "Kentsel Stratejiyi Geliştirme ve Akıllı Şehirler Yaratma" kategorisinde teşvik ve başarı ödülleri verildi. "Kentsel Stratejiyle Tarihi ve Kültürel Dokuyu Ortaya Çıkaran Belediye Teşvik Ödülü" Selimiye Camii Çevresi çalışmasıyla Edirne Belediyesi’nden Başkan Yardımcısı Selçuk Çakır’a, Şükran Mahallesi çalışmasıyla Konya Meram Belediyesi Başkanı Fatma Toru’ya ve Dinler Vadisi çalışmasıyla Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanı Doç. Dr. Lütfü Savaş’a verildi. “Kentsel Strateji ve Master Plana Dayalı Kentsel Dönüşüm Projeleri Yöneten Belediye Teşvik Ödülü”nü ise Kepez Kentsel Dönüşüm Projesi ile Antalya Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Birol Ekici ve Vizyon Planına Dayalı Kentsel Dönüşüm Projesi ile Kartal Belediye Başkanı Altınok Öz aldı. Ödül töreninde “En Çok Kentsel Dönüşüm Kredisi Veren Banka Teşvik Ödülü”ne İş Bankası layık görüldü. Ödülü İş Bankası Bireysel Krediler Bölümü Müdürü Recep Haki aldı. “En İyi Kentsel Dönüşüm İmaj Kampanyası Yapan Firma Ödülü” Piyalepaşa projesiyle Piyalepaşa Gayrimenkul’e verildi. Ödülü Piyalepaşa Gayrimenkul Genel Müdürü Kaan Yücel aldı. “Kentsel Stratejiye Dayalı Akıllı Şehir Teşvik Özel Ödülü”ne ise Kayseri Büyükşehir Belediyesi ile Sakarya Büyükşehir Belediyesi layık görüldü. Ödülleri Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kentsel Dönüşüm Daire Başkanı Hakkı Alp ve Sakarya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Zeki Toçoğlu aldı. Kongrede ayrıca Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne “Prof. Hüseyin Kaptan Özel Ödülü” takdim edildi. Ödülü Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Kentsel Dönüşüm Dairesi Başkanı Korhan Koyuncu aldı. Ödül töreninde ayrıca “Kongre Onur Ödülü”ne layık görülen Prof. Hüseyin Kaptan’ın ödülünü oğlu Doğun Kaptan aldı.