Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80.Maddesinde sayılan mal ve hakların elden çıkartılmasından doğan kazançların “Değer Artış Kazancı” olarak nitelendirilip vergilendirildiğini söyleyen Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek, “İlgili Kanunun 70. Maddesi uyarınca; gerçek kişiler tarafından bedel karşılığı edinilen Gayrimenkullerin iktisap tarihinden başlayarak 5 yıl içinde elden çıkarılması halinde, elde edilen kazanç gelir vergisine tabidir.”

Değer Artışı Kazancı ile Ticari Kazanç Ayrımı Nedir?

Gayrimenkul Alım-Satım işlerinde karşımıza iki tür kazanç çıkmaktadır. Bunlar ticari kazanç ve değer artış kazancıdır. Gayrimenkul alım satım işinden elde edilen gelirin niteliğinin belirlenmesinde ilk önemli unsur “faaliyetteki devamlılık” unsurudur. Gayrimenkul alım satım işleri devamlı olarak bir meslek halinde sürdürülüyorsa, elde edilen kazanç ticari kazançtır. Burada devamlılık unsuru işlem sayısı ile doğru orantılıdır. Alım satım işlemlerinin birden fazla olmasında durumunda kazanç şeklinin belirlenmesinin diğer unsuru ise “satışın yapılma amacıdır”. Gayrimenkul satımı ticari amaç elde etmek amacı ile yapılıyorsa ticari kazanç şeklinde değerlendirilir iken ticari bir amaç gütmeksizin kişisel bir ihtiyacın karşılanması amacı ile yapılıyorsa değer artış kazancı olarak nitelendirilir.

Elde Edilen Kazanç Değer Artışı Kazancı Hükümlerine Göre Tespit Edilir

Üçüncü unsur ise “ticari bir organizasyonun varlığı”dır. Gayrimenkul alım satımı usulüne uygun olarak kurulmuş bir ticari organizasyon içerisinde yapılıyor ise elde edilen kazanç ticari kazançtır. Gayrimenkul alım satım işlemi “ticari kazanç “hükümleri kapsamında değilse ve bu sayılan unsurları taşımıyorsa, elde edilen kazanç değer artışı kazancı hükümlerine göre tespit edilir. Ancak ivazsız olarak elde edinilmiş mal ve hakların elden çıkartılmasından doğan kazançlar (Örneğin; miras yolu ile intikal eden gayrimenkuller) değer artış kazancı olarak vergilendirilmez.

Safi Değer Artış Kazancı Nasıl Tespit Edilir?

Safi değer artışı, değer artışı kazancının vergilendirilecek kısmına verilen isimdir. Değer Artışındaki safi kazanç, elden çıkarılma karşılığında alınan kazanç tutarından elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedeli ile elden çıkarılma nedeni ile yapılan ve satıcının elinde kalan giderler ve ödenen vergi ve harçların düşürülmesi sureti ile elde edilir.” şeklinde konuştu.

Değer artış kazançlarının istisnaları hakkında da önemli bilgiler veren Kakıcı Şimşek, şöyle devam etti:

• Taksi, Dolmuş, minibüs ve servis araçlarına ait ticari plakaların elde elden çıkartılmasından doğan kazançların tamamı ile,

• Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç olmak üzere bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının 2021 takvim yılı için 19 bin TL’si (2022 yılı için istisna tutarı 25 bin TL) gelir vergisinden istisna edilmiştir.  

Vergilendirilmeyecek değer Artış Kazançları ise, Gelir Vergisi Kanunu’nun 81. Maddesinde ayrıntılı olarak sayılmıştır. 2021 yılı içerisinde mal ve hakların elden çıkarılması karşılığında sağlanan ve istisna rakamlarını aşan kazançların beyan edilmesi gerekmektedir.