Başta enerji sektörü olmak üzere tüm dünyadagiderek daha fazla önem kazanan reaktör teknolojisi, geleceğin sanayisindebelirleyici bir rol üstleniyor. Bir devreye reaktans sağlayan kondansatör,düşük direnç ve yüksek endüktans bir bobin anlamına gelen reaktörler gerekenerji kalitesi alanında kondansatörleri koruyup harmonikleri filtreliyorgerekse endüstri alanında motor sürücüleri ve motorları koruma görevini yerinegetiriyor. Uzun iletim hatlarının yan etkilerinden korunmada da etkili birkonumda yer alan bu teknolojilerin seçiminde ise belli kriterler devreyegiriyor. Bu noktada reaksiyon kinetiği, sıcaklık ve basınç koşulları, reaktanuyumluluğu, istenen ürün verimi ve seçicilik dahil olmak üzere reaksiyonunspesifik özelliklerini belirlemenin çok önemli olduğuna dikkat çeken Elektra Elektronik Ar-Ge Transformatör Müdürü Ender Kasım, ilgili parametrelerin göz önünde bulundurulmaması durumunda sürecin de düzgün işlemeyeceğinin altını çizdi.

Teknolojinin gelişimiyleyarı-iletken kullanımı artıyor, bunların oluşturduğu yan etkilere yaniharmoniklere karşı koruma sağlayan reaktörlere ihtiyaç da yükseliyor. Türkiye’de alçak gerilim trafo ve reaktör sektörünün liderfirması konumunda olan Elektra Elektronik, geliştirdiği yüksek teknolojilireaktörler ile birçok endüstriyel faaliyet alanına çözüm ortaklığı yapıyor.Geliştirdikleri teknolojilerle ülkemizdeki en prestijli projelerde yeraldıklarını belirten EnderKasım, endüstri ve üretim alanına kadar çok çeşitli uygulamalarda farklıamaçlar için reaktörlerin faydalarına değinirken reaktör seçimi konusunda da önemlitavsiyelerde bulundu.

Rezonans frekansının sistemdeki harmoniklere uygun olarakseçilmesi şart

Harmonik filtre reaktörlerinin kompanzasyon sistemlerinin,kirli şebekelerde sağlıklı çalışmasını sağlayan ürünler olduğunu, şebekekirliliği sebebiyle oluşan birçok sorunun önüne geçtiğini söyleyen EnderKasım; “Bu teknolojiler; kondansatörlerin devreye alınması anında aşırıakım çekilmesi, rezonans sebebi ile kompanzasyon sisteminin yanması, sigortalarınzamansız olarak atması, elektronik kart, cihaz ve bilgisayarlarda yaşanannedeni anlaşılamayan sorun, arızalar ve çok daha fazla problemin nötralizeedilmesinde görev alıyor. Kompanzasyon sistemlerinde harmonik filtrereaktörleri ve güç kondansatörlerinin seçimi ise büyük önem taşıyor. Uygunseçilmeleri durumunda kompanzasyon sisteminin sağlıklı çalışmasının yanı sırasistemdeki kirlilik de bir parça temizlenmiş oluyor. Buna göre rezonansfrekansının sistemdeki harmoniklere uygun olarak seçilmiş olması gerekiyor. Kondansatörgeriliminin, şebeke geriliminden uygun bir oranda yüksek bir değerde seçilmeside çok önemli. Elde edilen net gücün doğru hesaplanması ve pano tasarımındareaktörlerin oluşturacağı ek ısının hesaba katılması da atlanmaması gereken birnokta.” şeklinde konuştu.

Şönt, hat ve motor sürücü çıkış reaktörleridoğru seçilirse birçok sorunu nötralize ediyor

Şöntreaktörlerin şebeke için tasarlandıkları miktarda endüktif güç ürettiklerini veotomatik kompanzasyon sistemlerine eklenerek birçok sorunu önlediklerini ifadeeden Kasım; “Geniş alana yayılmış tesislerde yük seviyesi düştüğünde,uzun kabloların kapasitif etkisi sebebiyle sistemin kapasitif ceza sınırına girmesi,düşük güçlü işletmelerde gece boşta çalışmaya devam eden UPS’ler veaydınlatmalar sebebiyle sistemin kapasitif ceza sınırına girmesi, kapasitifetki sebebiyle gerilim yükselmesi gibi durumları önlemek için sisteme uygungüçte şönt reaktör tesis ediliyor. Güneş enerji santralleri, uzun iletimkabloları üzerinden beslenen kırsal bölgelerdeki baz istasyonları, kampüs,çiftlik gibi büyük bir alan kaplayan ve uzun kablolar kullanılan tesisler, endüktifyük test sistemleri, plazalar, okullar, alışveriş merkezleri ve konutlarınortak alanlarında kullanılabiliyor. Hat reaktörleri ise modern endüstriyelcihazları ile şebeke arasında tercih ediliyor. Komutasyon anında gerilimdeoluşan çentikler, endüstriyel cihazlar tarafından çekilen akımın kirliliği sebebiylecihazların aktif kullanım ömürlerinin kısalması ve olası kısa devreleresnasında çok yüksek değerde akım çekilmesi gibi sorunların giderilmesindekullanılıyor. Motor sürücülerin ve inverterlerin çıkışında kullanılan motorsürücü çıkış reaktörleri doğru seçildiği takdirde; uzun kablolar sebebiyleoluşan yüksek dU/dt seviyelerinin cihazlardaki yarı iletkenlere zarar vermesi, PWM’denkaynaklı gerilim bozulmaları sebebiyle cihazların aktif kullanım ömürlerininkısalması, motorda oluşacak olası kısa devreler esnasında aşırı akım yüzündenyarı iletkenlerin yanması gibi sorunları minimize ediyor” şeklinde konuştu.

Isılperformansları belirlemek ve THDV ve THDI değerlerini ölçmek çok önemli

Buteknolojilerin seçiminde de ısıl performans ve manyetik doyum noktasına çok dikkatedilmesi gerektiğini söyleyen Ender Kasım, şu açıklamalarda bulundu: “Proje ve kullanım alanınauygun reaktör seçimi yapılırken ısıl performans hayati bir öneme sahip. Çünkü enerjikalitesi uygulamalarında kullanılan reaktörler sürekli olarak tam yükte çalışanreaktörlerdir. Bu ürünlerin ısıl performansları çok önemli. Sürekli devredekaldıklarından dolayı kayıplarını düşük seçmek uzun vadede kendilerini amortietmelerine yardımcı oluyor. Aynı şekilde reaktörlerin manyetik doyum noktalarınıda olabildiği kadar yüksek seçmek gerekiyor. Her tesiste harmoniklerin yüzdesideğişeceğinden ölçülüp analiz edilmesi ve uygun filtreleme oranlı reaktörseçilmesi şart. Bir diğer önemli kural ise tesisin THDV ve THDI değerleriniölçmek ve ona göre reaktör uygulaması yapmak. Reaktifin güç kompanzasyonudüzgün yapabilmesi için uyumsuzlukların önüne geçilmesi gerekiyor. Biz bunoktada Elektra Elektronik olarak güçlü tasarım kabiliyetimiz ve geniş sahatecrübemiz ile müşterilerimize en uygun reaktörü tasarlayabiliyor, üretimtekniğimiz ve hassas ölçüm sistemlerimiz ile de tasarladığımız reaktörü enoptimum şekilde üretebiliyoruz. Ürettiğimiz reaktörler ülkemizdeki büyükhastanelerde ve Galataport gibi önemli projelerde tercih ediliyor. Harmonikfiltre reaktörlerimizi dünyanın dört bir yanına ulaştırıyoruz. Amacımızpotansiyeli giderek artan reaktör pazarında şirketimizin ve ülkemizin stratejikkonumunu güçlendirmek.”